หน้าร้อนมาถึงอย่างเป็นทางการแล้ว ถึงเวลางัดสารพัดวิธีคลายร้อนมาใช้กันแบบรัวๆ ท่ามกลางอุณหภูมิชวนเหงื่อไหลไคลย้อยแบบนี้ ผลไม้สดๆ แช่เย็นๆ น่าจะช่วยดับร้อนได้เป็นอย่างดี โดยเฉพาะ “สับปะรดภูเก็ต” ที่มีเนื้อกรอบ หวานฉ่ำอมเปรี้ยวนิดๆ ใครยังไม่เคยลองบอกเลยว่าถ้ามีโอกาสมาเที่ยวภูเก็ตซัมเมอร์นี้ ห้ามพลาด!
สับปะรดภูเก็ต มีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักมานานแล้วในเรื่องรสชาติที่มีความเป็นเอกลักษณ์แตกต่างจากสายพันธุ์อื่นๆ ชาวภูเก็ตเรียกสับปะรดเป็นภาษาใต้ว่า หย่านัด ภาษาจีนฮกเกี้ยนเรียกว่า อ่องหลาย มีนัยยะหมายถึง ความโชคดี สับปะรดจึงเป็นผลไม้มงคล นิยมใช้ไหว้เทพเจ้าทั้งในชีวิตประจำวัน และในประเพณีต่างๆ
เพื่อให้รู้จักสับปะรดภูเก็ตกันอย่างถ่องแท้มากขึ้น เราได้พูดคุยกับเกษตรกรผู้ปลูกสับปะรดภูเก็ต คุณวิชัย แซ่ตัน คุณวิชัยเล่าถึงความเป็นมาของสับปะรดภูเก็ตว่า “เท่าที่ศึกษามา ในอดีตผู้ที่นำสับปะรดสายพันธุ์นี้เข้ามาในจังหวัดภูเก็ตคือ พระยาจรูญราชโภคากร ท่านได้นำพันธุ์พืชชนิดต่างๆ จากเมืองปีนัง ประเทศมาเลเซีย มาทดลองปลูกในภาคใต้ของประเทศไทย และสับปะรดก็เป็นหนึ่งในนั้น เมื่อนำมาปลูกที่ภูเก็ตแล้ว พบว่ามีรสชาติดีมาก แตกต่างจากสับปะรดที่ปลูกที่อื่นๆ แม้จะเป็นสายพันธุ์เดียวกัน นั่นเป็นเพราะสารแร่ธาตุในดินและสภาพภูมิอากาศที่เหมาะสม ส่งผลต่อรสชาติและลักษณะของผลสับปะรด สับประรดภูเก็ตของแท้ดั้งเดิม จึงต้องปลูกที่ภูเก็ตเท่านั้น ถ้าข้ามสะพานสารสินไปปลูกที่อื่นก็ไม่ใช่สับปะรดภูเก็ต”
ครอบครัวคุณวิชัยปลูกสับปะรดภูเก็ตมานานร่วม 50 ปีแล้วตั้งแต่รุ่นคุณพ่อ โดยปลูกสับปะรดภูเก็ตพันธุ์ดั้งเดิมมาโดยตลอด สับปะรดภูเก็ตใช้เวลาเพาะปลูกประมาณ 15 – 18 เดือนจึงจะเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ เมื่อเก็บเกี่ยวผลแล้วก็จะเลี้ยงให้หน่อสมบูรณ์เพื่อตัดแล้วนำไปขยายพันธุ์ต่อ วนเวียนกันไปเรื่อยๆ ไม่มีสายพันธุ์อื่นมาปะปน สับปะรดเป็นพืชปลูกแซมในสวนยางพารา เกษตรกรจะเริ่มปลูกสับปะรดพร้อมกล้ายางพาราตั้งแต่ยังเป็นพื้นที่โล่ง จนกระทั่งต้นยางพาราโตก็จะย้ายไปปลูกที่ใหม่ไปเรื่อยๆ พื้นที่ปลูกสับปะรดในจังหวัดภูเก็ตปัจจุบันลดน้อยลงเพราะที่ดินส่วนใหญ่ถูกเปลี่ยนไปเป็นหมู่บ้านจัดสรร หรือสิ่งก่อสร้างต่างๆ พื้นที่ที่มีการปลูกสับปะรดหลักๆ อยู่ในเขตอำเภอถลาง เช่น ตำบลป่าคลอก ตำบลศรีสุนทร ตำบลไม้ขาว ผลผลิตสามารถเก็บเกี่ยวได้ตลอดทั้งปี แต่ผลผลิตจะลดลงในช่วงหน้าแล้ง
ไร่สับปะรดของคุณวิชัยเก็บผลผลิตทุกวัน วันละ 500 – 600 ลูก เพื่อส่งขายให้ร้านขายผลไม้ และโรงแรมต่างๆ ในจังหวัดภูเก็ต ปัจจุบันมีเกษตรกรผู้ปลูกสับปะรดภูเก็ตจดทะเบียนเป็นวิสาหกิจชุมชนประมาณ 48 ราย ผลผลิตโดยรวมทั้งหมดยังไม่เพียงพอกับความต้องการของตลาด ต้องยอมรับว่าปัจจุบันมีสับปะรดสายพันธุ์อื่นปะปนเข้ามา โดยมีพ่อค้าแม่ค้าบางรายนำสับปะรดสายพันธุ์อื่นมาจำหน่ายโดยอ้างว่าเป็นสับปะรดภูเก็ตแท้ ผู้บริโภคจึงต้องสังเกตให้ดีก่อนจะเลือกซื้อ คุณวิชัยแนะนำวิธีสังเกตสับปะรดภูเก็ตแท้ว่า “ให้ดูที่ลักษณะผล สับปะรดภูเก็ตแท้ๆ ผลจะมีลักษณะเป็นทรงกระบอก มีทั้งขนาดเล็ก กลาง ใหญ่ ตาจะลึก เห็นชัดเจน จุกมีขนาดพอดี ไม่เล็กหรือใหญ่เกินไป เนื้อมีรสชาติหวานแหลมอมเปรี้ยว สีเหลืองจัดทั้งผล มีกลิ่นหอม ที่สำคัญคือไส้ต้องกรอบ กัดรับประทานได้หมด รับประทานช่วงที่ผลสุกสัก 50% จะอร่อยที่สุด เพราะจะได้รสชาติที่ครบถ้วนพอดีทั้งหวานและเปรี้ยว”
เพื่อเป็นการส่งเสริมการปลูกและจำหน่ายสับปะรดภูเก็ตพันธุ์แท้ บริษัทประชารัฐรักสามัคคีภูเก็ต จำกัด ซึ่งเป็นวิสาหกิจเพื่อสังคม ได้เข้ามาช่วยพัฒนาด้านการตลาดให้สับปะรดภูเก็ตและช่วยเพิ่มช่องทางการจำหน่ายให้เกษตรกร คุณอรสา โตสว่าง กรรมการบริษัทประชารัฐรักสามัคคีภูเก็ต จำกัด เล่าว่า “ผลิตภัณฑ์ในท้องถิ่นภูเก็ตมีหลายชนิด แต่เราเลือกส่งเสริมสับปะรดภูเก็ต เพราะเล็งเห็นโอกาสในการพัฒนา สับปะรดภูเก็ตเป็นผลไม้ที่อยู่ในวิถีชีวิตชาวภูเก็ตมานาน ใช้ทำอาหารทั้งคาวหวาน ใช้ไหว้เทพเจ้า ขณะเดียวกันนักท่องเที่ยวก็รู้จักชื่อเสียงของสับปะรดภูเก็ต หลายคนมาเที่ยวภูเก็ตก็อยากลองชิมว่าสับปะรดภูเก็ตมีรสชาติเป็นอย่างไร สับปะรดภูเก็ตจึงเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีโอกาสต่อยอดได้ เราเริ่มทำการตลาดเปิดตัวสับปะรดภูเก็ตเมื่อช่วงต้นปีที่ผ่านมาด้วยแคมเปญ อ่องหลาย 1,543 บาท จำหน่ายสับปะรดภูเก็ตที่ผ่านการคัดสรรอย่างดี บรรจุในกล่องที่ออกแบบอย่างสวยงาม มีการเรียงลำดับตัวเลขให้สับปะรดทุกลูก และจำหน่ายในราคาลูกละ 1,543 บาท ตัวเลข 1 คือ เราต้องการให้สับปะรดภูเก็ตเป็นที่หนึ่ง 543 คือพื้นที่เป็นตารางกิโลเมตรของจังหวัดภูเก็ต อ่องหลายราคาพิเศษนี้จำหน่ายเพื่อหารายได้สร้างศูนย์จำหน่ายผลิตภัณฑ์สับปะรดภูเก็ต และกระตุ้นให้เกษตรกรเห็นความสำคัญของการปลูกสับปะรดภูเก็ตแท้ แคมเปญแรกของเรานับว่าประสบความสำเร็จเป็นอย่างดี”
ในแง่ของการพัฒนาคุณภาพ นอกจากสับปะรดภูเก็ตจะมีการทำ GI หรือ Geographical Indication สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ เพื่อยืนยันคุณภาพของผลผลิตแล้ว บริษัทประชารัฐฯ ยังได้ร่วมมือกับสำนักงานเกษตรจังหวัด และสำนักงานพาณิชย์จังหวัด ช่วยกันผลักดันให้สับปะรดภูเก็ตได้รับการรับรองคุณภาพ GAP หรือ Good Agriculture Practices เพื่อเพิ่มความมั่นใจให้ผู้บริโภคสับปะรดภูเก็ตด้วย และยังได้เพิ่มช่องทางการจำหน่ายไปพร้อมๆ กัน “บริษัทประชารัฐรักสามัคคีภูเก็ต ได้ออกแบบรถจำหน่ายผลิตภัณฑ์ประชารัฐ Good Truck ซึ่งจะไปออกร้านตามสถานที่ต่างๆ มีการนำสับปะรดภูเก็ตมาวางขาย โดยจะมีการติดแท็กเพื่อยืนยันว่าเป็นสับปะรดภูเก็ตแท้ ในอนาคตเกษตรกรรายไหนปลูกสับปะรดภูเก็ตแท้ เรายินดีให้แท็กนี้ไปติด ผู้ซื้อก็จะมั่นใจได้มากขึ้น ช่วยส่งเสริมให้เกษตรกรหันมาปลูกสับปะรดภูเก็ตแท้กันเยอะขึ้น นอกจากนี้ยังมีการต่อยอดผลิตภัณฑ์จากสับปะรด โดยการแปรรูปสับปะรดภูเก็ต เป็นน้ำสับปะรดบรรจุขวดติดโลโก้วางจำหน่ายบนรถประชารัฐ Good Truck ส่งเสริมผู้ประกอบการจิตอาสาในการนำสับปะรดภูเก็ตไปต่อยอดเป็นผลิตภัณฑ์ หรือขนมต่างๆ เช่น ขนมเต้าซ้อไส้สับปะรด พัฟฟ์ไส้สับปะรด กาแฟสับปะรด รวมทั้งผลิตภัณฑ์ผ้าลายสับปะรดซึ่งร่วมมือกับกลุ่มผู้ผลิตในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ เครื่องสำอางจากสับปะรด เช่น สบู่ ครีมบำรุงผิว ครีมพอกหน้า นอกจากผลิตภัณฑ์ต่างๆ แล้ว เราส่งเสริมให้เกษตรกรในพื้นที่ตำบลป่าคลอกจัดกิจกรรมการท่องเที่ยวไร่สับปะรด ทำไร่สับปะรดเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร ความคิดสร้างสรรค์ต่างๆ เหล่านี้จะช่วยสร้างมูลค่าให้กับสับปะรดภูเก็ต ทำให้สับปะรดภูเก็ตเป็นที่รู้จักมากขึ้น จึงอยากเชิญชวนทั้งชาวภูเก็ต ทั้งนักท่องเที่ยว ให้เลือกซื้อเลือกรับประทานสับปะรดภูเก็ตพันธุ์แท้ดั้งเดิม เพราะนอกจากจะมีรสชาติดีรับประทานได้ทั้งปี ยังเป็นการช่วยกันรักษาสิ่งที่เป็นเอกลักษณ์ของจังหวัดภูเก็ตให้คงอยู่ตลอดไป”
